De Monumentenadviescommissie (MAC) adviseert over de gewenste maatregelen ten behoeve van het behoud, ook door ontwikkeling, van voormalige verdedigingswerken en de daarbij behorende infrastructuur. Het gaat daarbij niet alleen over instandhouding door conservering, restauratie en historisch verantwoorde reconstructie, maar ook over passende nieuwe functies en reacties op veranderingen in de omgeving.
De aandacht gaat uit zowel naar de objecten zelf (bouwhistorische en militair-technische aspecten) als naar de onderlinge verbanden tussen de objecten (linieverbanden) en de ruimtelijke context (schootsvelden, onveilige zones).
De commissie adviseert over de ontwikkelingen in de relevante wet- en regelgeving (wijzigingen in de Wet en het Besluit ruimtelijke ordening, de Monumentenwet 1988 en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht).
Inbreng in de fase van planvoorbereiding
De commissie is samengesteld uit vertegenwoordigers van een groot aantal disciplines als (militaire) bouwhistorie, bouwkundige restauratie, archeologie, tuin- en landschapsarchitectuur, planologie, stedenbouw en wet- en regelgeving ten aanzien van ruimtelijke ordening en monumentenzorg. Door deze brede samenstelling is het mogelijk een genuanceerde inbreng te leveren in de planvormingsfase en daarmee vooral de correspondenten van de stichting terzijde te staan.
Plannen, bijvoorbeeld in het kader van ‘behoud door ontwikkeling’, worden beoordeeld aan de hand van een lijst van overwegingen; klik hier om deze te downloaden.
De stichting streeft ernaar om in een zo vroeg mogelijke fase bij de ontwikkeling van de plannen te worden betrokken. Juist in deze voorbereidings- en overlegfase kan veel worden bereikt. Aan de orde komen onderwerpen als structuurvisies en bestemmingsplannen, bebouwings- en inrichtingsplannen, gebruiks- en beheersplannen, beplantings- en groenbeheersplannen en omgevingsvergunningen.
De MAC werkt nauw samen met de Projectgroep Nieuwe Hollandse Waterlinie en voert in dat verband overleg met de Rijksdienst Cultureel Erfgoed bij de aanwijzingen als rijksmonument en met onder meer het Projectbureau NHW bij de ontwikkeling van plannen voor de vele objecten van deze linie.
In de afgelopen jaren is de MAC betrokken geweest bij tal van gemeentelijke plannen, bijvoorbeeld:
Bergen op Zoom (het Ravelijn, de Waterschans, Nieuwe Vesting), Bunnik (Fort bij Vechten), De Bilt (Griftenstein), Den Helder (Fort Kijkduin, Telefoonbunker), Doesburg (Hoge en Lage Linie), Ede (MGD-gebouw), Grave (bastion Bekaf), ‘t Harde (Nato-site), Hardenberg (Loozensche Linie), Hoek van Holland (Vineta-duin), Houten (Eiland van Schalkwijk, Everdingen en Honswijk), Kornwerderzand (Afsluitdijk), Muiden (Fort H), Naarden (Stork 2), Nieuwegein (Lekkanaal), Roermond (Reconstructieplan), Sittard (BP Centrum), Spaarndam (Fort benoorden Spaarndam), Steenbergen (BP Buitengebied), Tholen (Vestingwallen), Valkenburg (Vliegveld en bunkers), Velsen (Olmen en Heerenduin), Venlo (Fort St. Michiel te Blerick)), Werkendam (aanwijzing gem. mon.), Woensdrecht (BP Buitengebied), Westervoort (de Schans), Winschoten (Luchtwachttoren), IJssellinie (restanten van de Plannen C en D, o.a. in Arnhem en Bemmel), en Zwolle (BP Binnenstad en Rode Torenbrug).
Het onderhouden van een goed netwerk, vooral via de correspondenten van de stichting met rijksdiensten, provincie, gemeenten, oudheidkundige verenigingen en belangstellenden is voor dit werk noodzakelijk.
Aanwijzing als beschermd monument
Een van de middelen bij het veiligstellen van historische verdedigingswerken is de aanwijzing tot rijks-, provinciaal of gemeentelijk monument.
Alle beschermwaardige objecten komen in beginsel voor een aanwijzing als rijksmonument in aanmerking. De stichting kan suggesties doen aan de Rijksdienst Cultureel Erfgoed om de minister van OCW te bewegen om een object als rijksmonument aan te wijzen. Nieuw beleid is echter dat de minister daarbij zeer terughoudend is.
Lang niet alle provincies maken gebruik van de mogelijkheid om een object aan te wijzen als provinciaal monument.
Het accent ligt bij de aanwijzing als gemeentelijk monument. De stichting verzoekt dan ook regelmatig gemeenten om ten behoeve van bescherming tot een dergelijke aanwijzing over te gaan.
De contacten met provincies, gemeenten en oudheidkundige verenigingen zijn daarbij van het grootste belang. De MAC tracht samen met de regionale correspondenten deze contacten voortdurend te intensiveren.
Juridische procedures
De commissie adviseert over de wijze waarop een effectieve bescherming van de verdedigingswerken op basis van de Wet ruimtelijke ordening, de Monumentenwet 1988 en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht kan worden verkregen en is belast met het uitvoeren van het beleid en de procedures in dit kader.
De voorzitter en de secretaris van de MAC zijn door het bestuur gemachtigd om in voorkomend geval namens de stichting het formele overleg te voeren, zienswijzen, bezwaren en beroepen in te dienen betreffende (voorgenomen wijzigingen van) structuurvisies en bestemmingsplannen, bouwplannen of omgevingsvergunningen en om namens de stichting op te treden in juridische procedures.