vestingbouwkundig stelsel

in bepaalde periodes toegepaste en/of aan ontwerpers ervan toegeschreven vaste principes en regels voor de inrichting van vestingen, met het doel zo goed mogelijk bescherming te bieden tegen het vuur van een vijand en de gunstigst mogelijke beschermende opstelling te bieden voor de eigen wapens en personeel

Opmerking. Tot de hier te lande meest bekende stelsels behoren:
– gebastioneerde stelsels (Oud- en Nieuw Italiaans, Oud- en Nieuw Nederlands; Franse stelsels volgens Vauban e.a.)
– getenailleerde stelsels (o.a. Cormontaigne)
– polygonale stelsels (o.a. Brialmont); zie verder bij vestingfront

Schematische weergave van vestingfronten in enkele vestingbouwkundige stelsels:

Oud-Italiaans stelsel: 1. courtine; 2. (droge) gracht; 3. glacis; 4.bastion; 5. oreillon; 6. kat; 7. ravelijn; 8. flankerend vuur

Oud-Nederlands stelsel: 1. courtine; 2. (natte) gracht; 3. glacis; 4. bastion; 5. ravelijn; 6. onderwal; 7. halve maan; 8. gedekte weg

Frans stelsel  (Vauban’s 2e methode): 1. courtine; 2. gracht; 3. glacis; 4. gedetacheerd bastion; 5. ravelijn; 6. tenaille; 7. klein torenvormig bastion; 8. gedekte weg; 9. inspringende wapenplaats

Nieuwe-Nederlands stelsel: 1. courtine; 2. (natte) gracht; 3. glacis; 4. bastion; 5. ravelijn; 6. frontaal vuur

Getenailleerd stelsel: 1. omwalling van tenaille-vormige vestingfronten; 2. doorlopende couvre-face; 3. inspringende wapenplaats

Polygonaal stelsel: 1. contregarde/couvre-face; 2. caponnière